تحلیل شبکه اجتماعی و الگوی ساختاری روابط اجتماعی بهره‌برداران مرتع (مطالعه موردی: روستای تاکُر- شهرستان نور)

با توجه به اهمیت مراتع در حفظ اکوسیستم طبیعی، بررسی عوامل مؤثر در حفظ و توسعه مراتع در راستای دستیابی به اهداف توسعه پایدار بسیار حائز اهمیت می­باشد. چراکه کمبود سطح ذخایر و منابع طبیعی برای بهره­برداری، زمینه افزایش و تشدید درگیری و کاهش مشارکت در بین بهره­برداران را فراهم آورده و زمینه­ساز تخریب عرصه­های طبیعی می­گردد. از طرفی در دهه اخیر، ابعاد اجتماعی- انسانی در تصدی­گری منابع طبیعی به­ویژه چگونگی ساختار شبکه­های اجتماعی در دستیابی به مدیریت مشارکتی موفق مورد تأکید بوده است. در این مطالعه با هدف شناخت چالش­ها و موانع برنامه­ریزی و اجرای مدیریت مشارکتی موفق مراتع، به تحلیل شبکه­های اعتماد و مشارکت در بین ذینفعان روستای تاکُر واقع در شهرستان نور، استان مازندران پرداخته شد. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیل شبکه در محیط نرم­افزار UCINET سه شاخص مهم میزان تراکم، مرکزیت کل شبکه و میزان دوسویگی در سطح کلان و شاخص مرکز-پیرامون در سطح میانی شبکه موردبررسی قرار گرفت. نتایج ضمن تعیین کنشگران مرکزی و حاشیه‌ای، نشان از آن داشت که شبکه ذینفعان بر اساس پیوند­های اعتماد و مشارکت به­ترتیب از میزان متوسط تا زیاد پایداری و از میزان متوسط تا ضعیف انسجام برخوردار بودند. لذا می­توان بیان نمود با به‌کارگیری روش تحلیل شبکه اجتماعی به‌عنوان رویکردی نوین، می­توان مدیریت مشارکتی مرتع را ساماندهی نمود و سامانه اطلاعاتی مدیریت مشارکتی مراتع را از طریق سنجش معیارها و شاخص­های اجتماعی مرتبط با مدیریت مرتع تهیه نمود.